Llenyddiaeth Fasgeg

Y corff llenyddol a ysgrifennir a thraddodir yn yr iaith Fasgeg, iaith arunig sy'n frodorol i Wlad y Basg ac yn iaith genedlaethol y Basgiaid, yw llenyddiaeth Fasgeg. Mae'n cynnwys traddodiadau llafar a gwerinol a gedwir yn fyw hyd yr 21g yn ogystal â'r llenyddiaeth grefyddol oedd yn dominyddu o'r 16g i'r 19g, a'r farddoniaeth, ffuglen, a rhyddiaith a gynhyrchwyd ers dechrau'r 20g.

Cynhyrchwyd y gweithiau ysgrifenedig cyntaf yn Fasgeg yn yr 16g, a rhyw canrif yn ddiweddarach blodeuai oes aur o farddoniaeth a rhyddiaith grefyddol. Wrth i'r cyfnod modern mynd rhagddi, rhwystrwyd datblygiad llenyddiaeth Fasgeg gan wrthdaro, yn enwedig y Rhyfeloedd Carlaidd yn y 19g a Rhyfel Cartref Sbaen (1936–39).^[1] Yn ogystal, methiant a fu'r ymdrechion i safoni'r iaith lenyddol, a dioddefai'r Fasgeg o ddiffyg cydnabyddiaeth swyddogol. Gwaharddid yr iaith yn y system addysg a gweinyddiaeth gyhoeddis nes diwedd y 18g. Dechreuodd llenyddiaeth seciwlar ddatblygu yn yr 20g, ond rhwystrwyd hynny yn sgil y rhyfel cartref gan bolisïau iaith gormesol Francisco Franco. Ers ei farwolaeth yn 1975, datblygwyd ffurf safonol ac addysgir yr iaith mewn ysgolion.

1. ↑ L. Trask, The History of Basque (Routledge, 1997).